İSTEM DIŞI GELEN MESAJLARA KARŞI 6563 SAYILI KANUN

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

6563 sayılı kanunun amacı elektronik ticarete ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. Özellikle ticari iletişim, hizmet sağlayıcı ve aracıların sorumlulukları, elektronik iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeler ile elektronik ticarete ilişkin bilgi verme yükümlülükleri ve yatırımlar kanunun kapsamındadır.

Elektronik ticaret, fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyettir. Buna göre, online şekilde, telefon ya da bilgisayar üzerinden gerçekleştirilen mal ve hizmet alım satımları elektronik ticarettir. Gerçek kişilerin, otel için yapmış oldukları rezervasyon ve alımlar dahil olmak üzere, yolculuk masrafları, yiyecek-içecek siparişleri elektronik ticaretle gerçekleşmektedir.

Ticari iletişim, mesleki ve ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişimdir.

Ticari elektronik ileti, telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletilerdir.

Hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek veya tüzel kişiler; başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler ise aracı hizmet sağlayıcılarıdır.

Kanunun 3’üncü maddesi müşterilere bilgi verme yükümlülüğünü getirmiştir. Buna göre sözleşmenin yapılmasından önce;

i-) Alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel tanıtıcı bilgiler,

ii-) Sözleşmenin kurulabilmesi için teknik adımlar,

iii-) Sözleşmenin hizmet sağlayıcı tarafından saklanıp saklanmayacağı ve bu sözleşmeye erişimin mümkün olup olmayacağı ve ne kadar süreyle ulaşılabileceği,

iv-) Veri girişindeki hataların açık ve anlaşılır şekilde belirlenmesine ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgiler,

v-) Varsa gizlilik kuralları ve alternatif uyuşmazlık çözüm yolları.

Ayrıca hizmet sağlayıcı meslek odası varsa mesleki davranış kuralları ile bunlara nasıl ulaşılabileceği hususunu da belirtir.

O halde, internet üzerinden gerçekleşecek alış-verişlerde asgari kuralların bunlar olduğunu söylemek mümkündür. Öte yandan Kanunun 3’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasına göre, tarafların tüketici olmaması halinde belirtilen düzenlemelerin aksini kararlaştırması da mümkündür. Kanun tüketici tanımını yapmadığına göre 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun m. 3/1’de yer alan, “Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi” tanımı dikkate alınmalıdır. Kanundaki yükümlülüklere uymama halinde aynı kanunun 12’nci maddesi gereğince 1000 TL’den 5.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanacaktır. Cezayı verme yetkisi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile bakanlığın müdürlüklerine aittir.

Kanun, tüketici lehine bilgilendirme yükümlülüğü öngörmüş ancak hükmün uygulanması 3’üncü maddenin son fıkrası gereği imkansız hale gelmiştir. Buna göre, bilgilendirme yükümlülüğü münhasıran elektronik posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelerde uygulanmayacaktır. Kişilerin, otel internet sitesi üzerinden rezervasyon ve ödeme yapmak istemesi halinde bilgi verme yükümlülüğü uygulanabilecek. Sözleşmenin haberleşme araçlarıyla gerçekleştirilmesi halinde bilgilendirme yükümlülüğüne uyulmaması bu kanun kapsamında değerlendirilmeyecektir. Öte yandan bu hüküm Türk Borçlar Kanunu ile Türk Medeni Kanunu’nun genel hükümlerinin uygulanmasını engellemeyecektir.

Kanunun 4’üncü fıkrası siparişin verilmesine ilişkin hükümlere yer vermiştir. Burada da benzer şekilde sözleşmenin görüntülenmesi, teyit edebilme yükümlülükleri getirilmiş ve beyanlara erişimin mümkün olduğu anda siparişin gerçekleşmiş olacağı düzenlenmiştir.

4’üncü maddenin ikinci fıkrasında, hizmet sağlayıcının, sipariş verilmeden önce alıcıya, veri giriş hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için etkili ve erişilebilir teknik araçları sunması gerektiği düzenlenmiştir. Bu düzenleme özellikle tüketicilerin, internet üzerinden alışverişlerde internet sitesinin güvenli olup olmadığı, sayfasında güvenlik anahtarı bulunup bulunmadığı, güvenlik teyidi için doğrulama kodları göndermesi hususlarını kontrol edebilmesine ilişkindir.

Öte yandan aynı maddenin 3’üncü paragrafında tüketiciler dışındaki tarafların kanunun aksini kararlaştırılabileceği, 4’üncü fıkrasında ise haberleşme araçlarıyla yapılan sözleşmelerde hükmün uygulanmayacağı düzenlenmiştir. 12’nci maddesi 4’üncü maddede belirtilen sipariş yükümlülüklerine uyulmamasını idari para cezası yaptırımına bağlamış ve yetkiyi bakanlığa vermiştir.

Kanunun 5’inci maddesi ticareti iletişime ilişkin iki önemli kıstas belirlemiştir:

i-) Ticari iletişim tarafının belirlenebilir olması.

ii-) Promosyonlara ilişkin belirlenebilirlik ve açıklık.

Kanunun bu hükmü gereğince özellikle internet üzerinden sıklıkla gönderilen promosyon kazanıldığı mesajlarının hukuka uygun olmadığını söylemek mümkündür. Bu mesajlarda muhatapların çoğunlukla kim olduğu bilinmediği gibi katılım ve faydalanma koşulları da açıkça anlaşılabilir değildir.

Ticari elektronik iletiler, alıcılara önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir. Aksine davranışlar kanunun 6’ncı maddesi ile yasaklanmıştır. Onayın herhangi bir şekilde alınması mümkündür. Bu onay alınmaksızın kişilere mesaj gönderilmesi kanunun 12’nci maddesi ile idari para cezasıyla cezalandırılmıştır. Bu nedenle sürekli telefonlarımıza ulaştırılan mesajlar hukuka aykırıdır. 6’ncı madde alıcının iletişim bilgilerini vermesi halinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için onay alınmayacağını düzenlemiştir.

Kanunun 6’ncı maddesinin son fıkrasına göre esnaf ve tacirler için onay alınmasına gerek yoktur. Ancak kanunun, esnaf ve tacirin, her türlü ticari elektronik iletiyi sınırsız kabul ettiği şeklinde yorumlanmaması gerekir. Öte yandan kanun bu açıdan getirdiği istisna hükmü ile bu kişilere yönelik ticari mesajların hukuka uygun olduğunu hüküm altına almıştır.

Ticari elektronik iletinin içeriğinin nasıl olması gerektiği kanunun 7’nci maddesinde düzenlenmiştir.

Alıcılar, hiçbir gerekçe göstermeksizin ticari elektronik iletiyi almayı reddedebilirler (Kanun m. 8). Hizmet sağlayıcı red bildiriminin de kolaylıkla iletilmesini sağlama yükümlülüğündedir. Talebin ulaşmasından sonra hizmet sağlayıcı üç iş günü içinde elektronik iletiyi sonlandırmalıdır.

Kanun hükmü gereğince kişiler, istemedikleri hiçbir mesajı kabul etmek zorunda olmadıkları gibi önceden onay vermedikleri ticari iletinin de kanunda belirtilen idari yaptırımı gerektirdiğini bilmelidir. Onaysız mesajlara ilişkin yaptırım kanunun 12/1-c bendi gereğince iki bin liradan 15 bin TL’ye kadar idari para cezası olarak düzenlenmiştir.