Bugünkü ilginç konu Ebla tabletleri. Bugün bir kısmı İdlib'te bulunan tabletlerin en büyük özelliğinin semavi dinlere ilişkin ayrıntılı bilgi içermesi ve üç peygamberin isminin geçmesi olduğu belirtilmekte.
MÖ. 2500'lü yıllara ait olan tabletlerin bu yönde bir bilgi içermediği iddiası da sosyal medyada bulunuyor. Pek tabi ki Sümer dilini bilen oldukça az insan olduğu için ancak bilim adamlarının çözümleri ile gerçekler anlaşılabilecek. Pek tabi ki ancak okunabilen ya da ele geçen tabletlerle sınırlı olarak.
Bilim adamlarının artık olmayan bir dili nasıl çözdüklerini anlamak bizim için oldukça güç. Ama hayatlarını bu işe adamış olan insanların birikimlerine güvenmek zorundayız. Tabletlerde yer alan her bilgi doğru olacak diye birşey de yok. Bir sınıfta not tutan öğrencileri düşünün. Hepsi aynı notları tutabilir mi. Eskiden duruşma salonundan çıkan gazetecileri hatırlıyorum. Hepsi birlikte dolaştıkları halde aynı olayı farklı farklı anlatırlardı gazetelerinde. Tablet bilgileri doğru olmayabilir. Kişisel kanaat aktarıyor olabilir ya da doğru çözümlenmemiş olabilir.
Bölge böyle gösteriliyor. Konuyla ilgili çok sayıda video var youtubeda. Bir tanesi yukarıdadır. 1975 yılında Suriye'de ortaya çıkan tabletler yaklaşık 20.000 kadar.
Ebla'dan kral listelerine ilişkin ilginç bir makalede, kral mezarlarının her ne kadar bu konuda ayrıntılı bir gösterge ya da anlatım bulunmasa da kral saraylarına yakın bulunması gerektiğini belirtiyor. Bu eski bir mezopotamya geleneği. 1993-96 yılları arasında bu yönde yapılan araştırmalarda elde edilen buluntular hiçbir şekilde Bronz çağı ile uyumlu değildir. (Archi, s. 7, 8.) Belli stille yazılan tabletlerde 26 Ugarit kralı bulunduğundan bahsediliyor. Paolo Matthiae and Nicolò Marchetti isimli kişilere ait 209 sayfalık bir çalışma var. Şu an bu yazıyı yazarken bir yandan da onu okumaya çalışıyorum.
Kitap, bölgeye ait topografik haritaların kaynak kullanımına ilişkin bilgiye yer vermiş.
1930-1940'lı yıllarda Fransız mandası döneminde hazırlanan 50.000-500 000 ölçekli haritalar. Bu haritalar özellikle İtalyan araştırmacılar Pericoli Ridolfini (1965) and de Maigret (1978) Tell Mardikh'te yapılan kazılarda yararlanmış.
Elipsoid tarzda hazırlanan Rus haritaları da oldukça kullanışlı ve ciddi detaylar içeriyor.
Suriye haritaları 1960 ve 70'li yıllarda uçaklar yardımıyla oluşturulmuş.
Ayrıca arkeolojik çalışmalarda uydu resimlerinden. Bu uydu resimleri, Landsat,Cartosat-1,WorldView-2, CORONA, Google™ Earth, Hava fotoğrafları kadar 2011 yılında Japonların geliştirdiği Dijital Yükseltme Modeli olarak yöntemle bilgiler değerlendirilmiş. Bölgede daha önce yapılan:
M. Liverani (1965
Pericoli Ridolfini (1964)
de Maigret (1971, 1972, 1974)
Haase (1974)
Ciafardoni (1985–1986) çalışmaları değerlendirilmiş. Çalışanların büyük çoğunluğunun İtalyan olmasının nedeni acaba birincinin çalışmasının diğerleri tarafından geliştirilebilmesi kolaylığı mıdır yoksa özel bir başka sebebi var mıdır bilemiyorum.
Tarihsel metinlerde, Akad kralı Sargon'un Mari, Yarmuti ve Ebla şehirlerine karşı zaferlerine; Sümer kralı Gudea'nın Ebla dağlarından aldığı değerli kerestelere yer verilmiş, ayrıca Karnak/Mısır'da Firavun III Tutmosis'in fethetti kentler arasında da Ebla ismine yer verilmişti. Kısacası bölge ekonomik ve stratejik açıdan önemliydi.
Beyaz Kaya anlamına gelen Ebla, şehrin kireç taşlarından oluşan bir şehrin üzerine kurulduğunu gösteriyordu. Tabletler, Mısır bölgesiyle ticaretin geliştiğini, tarım ve hayvancılığın şehirde önemli olduğunu gösteriyordu. Esas olarak Sümer dilinde yazılan tabletler kısmen Ebla dilinde de yazılmıştı. Bu dil esas olarak Sami dil ailesindendi.
Suriye'nin eski dönemlerine ait pek çok konuda bilgi veren tabletler hala çözümlenmemiş pek çok gizemler içermektedir.
Tabletler raflarda yer almaktayken sarayın yok edilmesi sırasında yerlere döküldüler. Aslında raflarda konularına göre ayrılmışlardı.
Ebla kazıları Suriye iç savaşı sırasında 2011 Mart ayında kesildi. Bölgenin karşıt silahlı güçlerin eline geçmesiyle tarihi eserlerin yağmalanması ve rastgele kazı süreci başladı. Köylüler pek çok eseri götürdüler. Bölgede pek çok kazı alanı oluştu.
KAYNAKÇA:
https://en.wikipedia.org/wiki/Ebla
https://www.youtube.com/watch?v=eLJoUqve9m4
https://www.sagas.unifi.it/upload/sub/eblaweb/s_on_prosopography/archi-2001.pdf
https://www.researchgate.net/profile/Simone_Mantellini2/publication/284255591_Exploiting_diversity_The_archaeological_landscape_of_the_Eblaite_Chora/links/570d130508ae3199889b5807/Exploiting-diversity-The-archaeological-landscape-of-the-Eblaite-Chora.pdf
http://www.ericlevy.com/revel/intro2/milano%20-%20ebla-a%203rd%20millenium%20city%20state%20-%20cane.pdf
MÖ. 2500'lü yıllara ait olan tabletlerin bu yönde bir bilgi içermediği iddiası da sosyal medyada bulunuyor. Pek tabi ki Sümer dilini bilen oldukça az insan olduğu için ancak bilim adamlarının çözümleri ile gerçekler anlaşılabilecek. Pek tabi ki ancak okunabilen ya da ele geçen tabletlerle sınırlı olarak.
Bilim adamlarının artık olmayan bir dili nasıl çözdüklerini anlamak bizim için oldukça güç. Ama hayatlarını bu işe adamış olan insanların birikimlerine güvenmek zorundayız. Tabletlerde yer alan her bilgi doğru olacak diye birşey de yok. Bir sınıfta not tutan öğrencileri düşünün. Hepsi aynı notları tutabilir mi. Eskiden duruşma salonundan çıkan gazetecileri hatırlıyorum. Hepsi birlikte dolaştıkları halde aynı olayı farklı farklı anlatırlardı gazetelerinde. Tablet bilgileri doğru olmayabilir. Kişisel kanaat aktarıyor olabilir ya da doğru çözümlenmemiş olabilir.
Ebla'dan kral listelerine ilişkin ilginç bir makalede, kral mezarlarının her ne kadar bu konuda ayrıntılı bir gösterge ya da anlatım bulunmasa da kral saraylarına yakın bulunması gerektiğini belirtiyor. Bu eski bir mezopotamya geleneği. 1993-96 yılları arasında bu yönde yapılan araştırmalarda elde edilen buluntular hiçbir şekilde Bronz çağı ile uyumlu değildir. (Archi, s. 7, 8.) Belli stille yazılan tabletlerde 26 Ugarit kralı bulunduğundan bahsediliyor. Paolo Matthiae and Nicolò Marchetti isimli kişilere ait 209 sayfalık bir çalışma var. Şu an bu yazıyı yazarken bir yandan da onu okumaya çalışıyorum.
Kitap, bölgeye ait topografik haritaların kaynak kullanımına ilişkin bilgiye yer vermiş.
1930-1940'lı yıllarda Fransız mandası döneminde hazırlanan 50.000-500 000 ölçekli haritalar. Bu haritalar özellikle İtalyan araştırmacılar Pericoli Ridolfini (1965) and de Maigret (1978) Tell Mardikh'te yapılan kazılarda yararlanmış.
Elipsoid tarzda hazırlanan Rus haritaları da oldukça kullanışlı ve ciddi detaylar içeriyor.
Suriye haritaları 1960 ve 70'li yıllarda uçaklar yardımıyla oluşturulmuş.
Ayrıca arkeolojik çalışmalarda uydu resimlerinden. Bu uydu resimleri, Landsat,Cartosat-1,WorldView-2, CORONA, Google™ Earth, Hava fotoğrafları kadar 2011 yılında Japonların geliştirdiği Dijital Yükseltme Modeli olarak yöntemle bilgiler değerlendirilmiş. Bölgede daha önce yapılan:
M. Liverani (1965
Pericoli Ridolfini (1964)
de Maigret (1971, 1972, 1974)
Haase (1974)
Ciafardoni (1985–1986) çalışmaları değerlendirilmiş. Çalışanların büyük çoğunluğunun İtalyan olmasının nedeni acaba birincinin çalışmasının diğerleri tarafından geliştirilebilmesi kolaylığı mıdır yoksa özel bir başka sebebi var mıdır bilemiyorum.
Tarihsel metinlerde, Akad kralı Sargon'un Mari, Yarmuti ve Ebla şehirlerine karşı zaferlerine; Sümer kralı Gudea'nın Ebla dağlarından aldığı değerli kerestelere yer verilmiş, ayrıca Karnak/Mısır'da Firavun III Tutmosis'in fethetti kentler arasında da Ebla ismine yer verilmişti. Kısacası bölge ekonomik ve stratejik açıdan önemliydi.
Beyaz Kaya anlamına gelen Ebla, şehrin kireç taşlarından oluşan bir şehrin üzerine kurulduğunu gösteriyordu. Tabletler, Mısır bölgesiyle ticaretin geliştiğini, tarım ve hayvancılığın şehirde önemli olduğunu gösteriyordu. Esas olarak Sümer dilinde yazılan tabletler kısmen Ebla dilinde de yazılmıştı. Bu dil esas olarak Sami dil ailesindendi.
Suriye'nin eski dönemlerine ait pek çok konuda bilgi veren tabletler hala çözümlenmemiş pek çok gizemler içermektedir.
Tabletler raflarda yer almaktayken sarayın yok edilmesi sırasında yerlere döküldüler. Aslında raflarda konularına göre ayrılmışlardı.
Ebla kazıları Suriye iç savaşı sırasında 2011 Mart ayında kesildi. Bölgenin karşıt silahlı güçlerin eline geçmesiyle tarihi eserlerin yağmalanması ve rastgele kazı süreci başladı. Köylüler pek çok eseri götürdüler. Bölgede pek çok kazı alanı oluştu.
KAYNAKÇA:
https://en.wikipedia.org/wiki/Ebla
https://www.youtube.com/watch?v=eLJoUqve9m4
https://www.sagas.unifi.it/upload/sub/eblaweb/s_on_prosopography/archi-2001.pdf
https://www.researchgate.net/profile/Simone_Mantellini2/publication/284255591_Exploiting_diversity_The_archaeological_landscape_of_the_Eblaite_Chora/links/570d130508ae3199889b5807/Exploiting-diversity-The-archaeological-landscape-of-the-Eblaite-Chora.pdf
http://www.ericlevy.com/revel/intro2/milano%20-%20ebla-a%203rd%20millenium%20city%20state%20-%20cane.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder