KAMBİYO SENETLERİNDE YETKİLİ HAMİL

Alacaklının kambiyo senedinin yetkili hamili olup olmadığı TTK hükümlerine göre belirlenir. Buna göre:

1-) Lehtar

Kambiyo senedi ciro edilmemişse lehtar yetkili hamildir. Çekte lehtarın mutlaka bulunması gerekmemekte olup, lehtar bulunmaması halinde çek hamiline düzenlenmiştir.

2-) Ciranta

Kambiyo senedi ciro edilmişse, kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşılan kişi (TTK m. 686, 778/1-a, 790) senedin en son kendisine ciro edildiği kişi yetkili hamildir. Bu durumda, çizilmesi nedeniyle yapılmamış sayılan bir ciro nedeniyle ya da ciro edilen kişinin, bir önceki kişinin cirosuyla senedi almamış olması halinde ciro zinciri kopuktur. Ciro zincirinin kopuk olması halinde senedi elinde bulunduran kişi yetkili hamil değildir.

İlk cironun mutlak surette lehtar tarafından yapılması gerekir. Bir başka deyişle senet metninde lehtar olarak gösterilen kişinin cirantaların bulunduğu senet arka yüzünde ilk ciranta olarak yer alması gerekir. Ancak lehtarın ciro zincirinde yer almasına rağmen ilk ciroyu yapmaması hali de 12.HD’nin 08/02/2002 gün, 2002/1458 Esas, 2002/2691 sayılı kararında kendisinden önce gelen ciroların geçersizliği olarak değerlendirilmiş, lehtardan sonraki ciro zincirinin kopuk olmadığı değerlendirilmiştir.

3-) Ödemiş olan ciranta

Kambiyo senedinin bedelini ödemiş olan ciranta yetkili hamildir. Bu durumda ciranta ancak kendisinden önce gelen borçlulara karşı takip yapabilir (TTK m. 724/3, 726/c. 1/, 778/1-(d), 818/k, l, )

Senedi tahsil cirosu ile devredilmesi halinde devralan kambiyo senetlerine mahsus takip başlatabilir. Bu durumda senedi elinde bulunduran, senedi kendisine ciro edene takip yapamaz.

4-) Rehin cirosu ile alan

Kambiyo senedini rehin cirosu ile alan kişi, yetkili hamildir.

Rehin cirosu ile kambiyo senedini alan hamil, senedi kendisine ciro eden kişi dışında kambiyo senedi gereğince borçlu olanlara karşı kambiyo senetlerine mahsus takip başlatabilir(TTK m. 689/1, 778/1-a) Çekte ise rehin cirosu mümkün değildir. (Poliçeye ilişkin hükümlerin dikkate alınması gerektiğini belirten TTK m. 818’de, TTK m. 689’a atıf yapılmamıştır.

5-) Ödeme yapmış olan avalist

Kambiyo senedinin bedelini ödemiş olan aval veren yetkili hamildir. Aval veren de kambiyo senedi gereğince sorumlu olan kişilere karşı takip başlatabilir. (TTK m. 702/3, 778/3, 818/1-g).

vi-Kambiyo senedini araya girerek ödeyen kişi de yetkili hamildir. Bu kişi de lehine ödemede bulunduğu kişiye ve ona karşı kambiyo senedi gereğince sorumlu olanlara karşı takip başlatabilir (TTK m. 742/1 ve 778/1-e). Araya girmek suretiyle ödeme de ancak poliçe ve bonoda söz konusu olabilir.